چرا نمي توان عادت لمس صورت را ترك كرد؟
با توجه به شيوع كرونا ويروس، در همان ابتداي امر سازمان جهاني بهداشت (WHO) چند توصيه مهم را منتشر كرد:
-
شستن مرتب دست ها با آب و صابون
-
دوري كردن از تجمعات مردمي
-
لمس نكردن ناحيه T صورت (چشم ها، بيني و دهان)
رعايت كردن دو توصيه اول زياد مشكل ساز نبود اما توصيه سوم يك عادت اشتباه است كه عده زيادي درگير آن هستند و نمي توان به راحتي آن را كنار گذاشت. انجام بعضي از كارها با فكر و تصميم قبلي نيست و از روي غريزه آن را انجام مي دهيم مانند خارش صورت، لمس كناره هاي دهان، تر كردن لب با زبان و...
در اين مقاله مي خواهيم به بررسي اين مساله بپردازيم كه چرا نمي توان به راحتي جلوي بعضي از عادت ها را گرفت و راهكارهاي موجود در اين شرايط بحراني چيست؟
عادت چيست؟
عادت رفتارهايي است كه در ذهن ما نهادينه شده است و ما با كمترين انرژي و زحمتي آنرا انجام مي دهيم. طبق تحقيقات انجام شده بيش از 40 درصد رفتارهاي ما از سر عادت است.
چند نوع عادت داريم؟
رفتارهايي كه از سر عادت انجام مي دهيم را مي توان به دو دسته تقسيم كرد:
۱-عادت هاي غيرارادي: رفتاري كه ما براي انجام دادن آنها فكر نمي كنيم و بدون اراده قبلي آنها را انجام مي دهيم و در حقيقت نقشي در انجام دادنشون نداريم مانند:ضربان قلب و نفس كشيدن.
۲-عادت هاي ارادي: رفتارهايي كه با تكرار در انجام دادنشان بصورت رفتاري روتين درآمده است و ديگر براي انجام دادنشان فكر نمي كنيم و ناخوداگاه انجامشون مي دهيم مانند عادت به ورزش كردن، عادت به جويدن ناخن، عادت به لمس صورت، عادت به جويدن لب، عادت به پرخوري و...
چه كارهايي عادت نيست؟
كارهايي كه به صورت روتين انجام نمي شوند و براي انجام دادنشان نياز به صرف انرژي و تفكر داريم و نمي توانيم آنها را بصورت خودكار انجام دهيم مانند نوشتن يك متن، خواندن يك كتاب، پختن يك غذاي جديد، انجام يك بازي فكري و...
لمس صورت
بردن دست به طرف صورت و لمس اجزاي صورت يك رفتار غير ارادي و از روي عادت است. خاراندن پوست، حسي خوشايند به همراه دارد و در بيشتر مواقع ما را تحريك مي كند تا خارش را ادامه دهيم و حتي مي توان آن را عملي مسري دانست. داخل پوست هر انساني گيرنده هاي عصبي بسيار زيادي قرار دارند كه مي توانند حس خارش را منتقل كنند.
حركت هاي دست و پا، خاراندن قسمت هاي مختلف بدن، نوعي از عادت ها هستند كه جالب است بدانيد در بيشتر مواقع بدون فكر كردن انجام مي شوند و حتي گاهي ما متوجه انجام دادنش نمي شويم.
چرا ترك كردن عادت لمس صورت سخت است؟
براي اينكه صورتمان را لمس نكنيم فرايند پيچيده اي را بايد بگذرانيم! در ابتدا بايد بصورت كامل حواسمان را جمع كنيم و كاملا آگاهانه جلوي كاري را كه سال ها بصورت ناآگاهانه انجام مي داديم را بگيريم. انجام دادن مرحله اول به تنهايي بسيار سخت است. مرحله دوم به اين صورت انجام مي شود كه باعث اختلال در سيستم انگيزشي بدن شويم و تحريكات را نديده بگيريم.
اختلال ايجاد كردن در سيستم انگيزشي كار آساني نيست و استرس و حواس پرتي بالاخره فرد را وادار به دست زدن به صورت مي كنند. اين يك خواسته بسيار زياد است كه بخواهيم جلوي يك عادت را بگيريم. شايد شما موفق شويد كه در يك بازه زماني صورت خود را لمس نكنيد اما نمي توانيد اين رويه را بصورت عادت دربياوريد و بدنتان را مجبور به پيروي از آن كنيد.
فقط كافي است صورت شما بخارد و شما مشغول انجام دادن كاري باشيد، بدون اينكه متوجه باشيد دست شما به سمت صورت حركت مي كند و مشغول خاراندن صورت مي شود.
راهكار چيست؟
براي اينكه بتوانيم جلوي يك عادت غيرارادي مانند لمس و خارش صورت را بگيريم بايد عادت خود را به سمتي ديگر بكشانيم. عادت ها مي تواند به صورت اشتباه يا درست انجام شود. مثلا عده زيادي عادت دارند هنگام عطسه كردن با تمام توان همه ذرات و مخاط خود را به همراه عوامل بيماري زا در هوا پراكنده كنند و عده اي ديگر عادت دارند جز در دستمال يا آرنج خود عطسه نكنند.
براي جلوگيري از لمس صورت بايد كار جديدي را جايگزين آن كرد و تمركزمان را بر روي آن قرار دهيم. مثلا مي توانيم يك انگشدانه در كنار دستمان باشد كه براي خارش از ان استفاده كنيم و بعد هر بار استفاده ضدعفوني كنيم يا هر بار از دستمال استفاده كنيم يا داخل درب يك ماژيك كوچك پد الكلي قرار دهيد و هربار با سر ماژيك بدون جوهر، صورت خود را بخارانيد يا...
براي اينكه موفق شويم مهم ترين راه اين است كه آگاهانه و با ياداوري خطرات خود را از انجام لمس صورت منع كنيم اما بالاخره بدن، ما را شكست مي دهد و در مواقعي بدون فكر اينكار را انجام خواهيد داد. بهتر است براي تغيير يك عادت نهادينه شده، به جاي متوقف كردن آن كه ريشه در ناخودآگاه ما دارد، عادت هاي سالم و جديد را پيدا كرده و جايگزين كنيم. خواهيد ديد بعد از مدت زماني، عادت درست تر در ضمير ناخوداگاه شما قرار مي گيرد و جايگزين عادت اشتباه مي شود.