تاب آوري (Resiliency) و نقش آن در بحران ها

در اين مقاله مي خواهيم به يكي از موارد بسيار مهم در روزهاي پر استرس كرونايي اشاره كنيم؛ تاب آوري. پس از شيوع كرونا در ايران شاهد رفتارهاي بسيار متفاوتي از مردم بوديم. به سراغ يكي از روانشناسان متخصص در رشته خود رفتيم و پاي صحبت هاي ايشان نشستيم تا با توصيه هاي دكترحميدرضا افروز، مهارت تاب آوري خود را شناخته و آن را تقويت كنيم.

طبق نظر دكتر افروز آدمهايي كه در شرايط دشواري و فشار روانيِ پايدار(مانند روزهاي كرونايي امروز) به سر مي برند، دو گونه اند:

• افرادي كه تحمّل ندارند و زود نااميد شده و علايم عصبانيّت و اختلال شديدي را از خود نشان مي دهند.

• افرادي كه مقاوم اند و به اصطلاح بيدي نيستند كه به هر بادي بلرزند.

اما دسته بندي به همينجا ختم نمي شود و در حقيقت افراد دسته دوّم خود به دو دسته تقسيم مي شوند:

الف- افرادي كه مقاوم اند و تحمل بالايي دارند، امّا از درون آسيب پذير مي باشند.

ب- افرادي كه مقاوم اند و تحمل بالايي دارند، بدون آسيب دروني و داراي بيرون و دروني هماهنگ مي باشند.

گروه ب افرادي هستند كه از نظر روانشناسي به آنها "تاب آور" گفته مي شود.

تعريف تاب آوري چيست؟

تاب آوري مفهومي نسبتاً جديد است كه در روان شناسي مثبت گرا به آن پرداخته شده است و عبارت است از:

"ويژگي و ظرفيتي كه سبب مي شود تا افراد بتوانند از طوفانها، بحرانها، موقعيتها و حوادث ناگوار زندگي به سلامت عبور كنند و به حالت اوليه زندگي و تعادل دست يابند."

ويژگي هاي افراد تاب آور

در فرآيند استرسهاي روزمره، توانايي ترميم خود را دارند.

ظرفيت شان پُر نمي شود و احساس عجز نمي كنند.

در عبور از تنگناها، خود را رشد مي دهند و به شايستگي هايي دست مي يابند.

از موقعيتهاي پُرفشار فرار نمي كنند، بلكه با آن مواجه گرديده و به عنوان چالش در صدد حل و مقابله بر مي آيند.

انعطاف پذيري لازم را دارا بوده و در تند باد حوادث چون درخت بيد، در مسير باد تا حدّي خم ميشوند ولي نمي شكنند.

​

آرام، منطقي، صبور و مطمئن هستند و پنجه در پنجه مشكلات مي افكنند.

سرسختي و سخت رواني دارند. مي افتند امّا سريع بلند مي شوند.

خلق و خو و احساسات مثبت داشته و خوشبين و اميدوار هستند. (مثبت انديشي)

عواطف خود را درك مي كنند و آنها را تجزيه و تحليل مي كنند.

داراي شخصيتي ممتاز هستند .

اهل معنويّت و الهيّات هستند.

چه عواملي بر تاب آوري هر فرد موثر هستند؟

تاب آوري در هر فرد متفاوت است و طبق تحقيقاتي كه در اين زمينه انجام شده مي توان گفت تاب آوري وابسته به موارد زير مي باشد:

• سبك فرزند پروري والدين

• ساختار خانواده و شخصيت والدين

• مذهب، اعتقادات و فرهنگ جامعه

• ژنتيك و نظام هيجاني فرد

• تاريخچه و اتفاقات گذشته

تاب آوري افراد را مي توان افزايش داد.يكي از راههاي آن، آموزش مهارتهاي زندگي بخصوص مهارت حل مسئله، مديريّت استرس، تصميم گيري و مديريّت هيجانات است.

تاب آوري در طول زندگي مي تواند كم يا زياد شود.

تاب آوري، نوعي پيشگيري است كه مقدم بر درمان است. به عبارتي ما با تاب آوري از ايجاد اختلال جلوگيري مي كنيم. (موضوعي كه مورد تاكيد روان شناسي مثبت گرا است).

تاب آوري گستره اي وسيع دارد مانند تاب آوري تحصيلي، تاب آوري شغلي و تاب آوري كه اين روزها بسيار مهم است تاب آوري در شرايط شيوع بيماري هايي چون كرونا است. 

توصيه هايي جهت تاب آوري

تحقيقات نشان داده اند كه مهم ترين چيزي كه مي تواند ما را در مواجهه با استرس هاي زندگي ياري كند، عزت نفس است. بهتر است خودتان را باور داشته باشيد و بدانيد مي توانيد براي هر مشكلي يك راه حل پيدا كنيد

هدف هاي خود را در زندگي مشخص كنيد و در راستاي همين هدف انگيزه هاي تان را تقويت كنيد.

بر روي روابط عاطفي و اجتماعي خود بيشتر دقت كنيد و آنها را به خوبي پرورش دهيد. روابط خانوادگي و دوستانه سالم و قوي مي تواند پشتوانه خوبي براي شما باشد.

تغييرات را بپذيريد. هرچه با تغييرات راح تر كنار بياييد ترس از آينده و استرس هاي شما كمتر مي شود و در شرايط بحران راحت تر راهكار مناسب را پيدا مي كنيد.

تغذيه نقش مهمي در اين زمينه دارد و هرچه بدنتان سالم تر باشد شما بهتر مي توانيد تصميم گيري كنيد.

سعي كنيد خوشبين باشيد. طبق تحقيقات انجام شده در موضوع كرونا افرادي كه خوشبين بودند راحت تر توانستند با بيماري كرونا كنار بيايند.

معنويت را در خود تقويت كنيد. افرادي كه ايمان قوي دارند ودر مشكلات و سختي ها ضمن تلاش و تعقل به خداوند توكل مي كنند، آرامش و امنيت وصف ناپذيري را تجربه مي كنند.